Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 25 juni 2024, nr. 2024-0000076771 tot wijziging van de Regeling van de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 1 februari 2023, nr. 2022-0000430533 houdende rege (2024)

Deze wijzigingsregeling heeft hoofdzakelijk betrekking op het beschikbaar stellen van de middelen voor de tweede tranche van de lokale aanpak isolatie. Met deze wijzigingsregeling kunnen colleges van gemeenten de middelen aanvragen van de tweede tranche vanaf 1juli 2024. Dit betreft in totaal 674.104.000euro, waaronder 25,5miljoen euro specifiek voor doe-het-zelfmaatregelen.

Daarnaast wordt een aantal verbeteringen in de regeling aangebracht. Er zat een aantal onvoorziene knelpunten in de regeling, die het doel van de regeling onnodig bemoeilijkten. Zo was het bijvoorbeeld voor zeer kleine woningen niet goed haalbaar om aan de minimumoppervlakte- eis van toe te passen isolatiemateriaal te voldoen, waardoor gemeenten deze woningen onder de geldende voorwaarden niet konden meenemen in de aanpak. Met deze wijzigingsregeling wordt dat hersteld. Er wordt nu ruimte geboden om het budget ook aan woningen te kunnen besteden waar niet aan de minimumoppervlakte-eisen kan worden voldaan. Er is gekozen voor het wijzigen van de bestaande regeling, om dergelijke knelpunten met terugwerkende kracht ook voor de eerste tranche te kunnen wegnemen, en tegelijkertijd hetzelfde voor de tweede tranche te regelen.

Voor de tweede tranche is er ruim 674miljoen euro beschikbaar. Voor de verdeling van de middelen zijn verschillende verdeelsleutels gehanteerd, waarbij is aangesloten bij de eerste tranche. Alleen voor de middelen die beschikbaar gesteld worden voor een aanpak voor verenigingen van eigenaars (VvE’s) is een nieuwe sleutel gehanteerd, die rekening houdt met het aandeel VvE’s in een gemeente.

Onderstaand is dit schematisch weergegeven.

Het stimuleren van doe-het-zelfisolatie heeft een positief effect op de druk op de arbeidscapaciteit in de sector waardoor versnelling bij het verduurzamen van woningen kan worden bereikt.

Bij de eerste tranche in de lokale aanpak was het al mogelijk doe-het-zelf te ondersteunen. Of en hoe een gemeente dit doet is aan gemeenten zelf. Zo ondersteunen een aantal gemeenten doe-het-zelfmaatregelen al via bijvoorbeeld subsidies of een voucheraanpak. Om dit beter mogelijk te maken, is er 25,5miljoen euro specifiek voor doe-het-zelf beschikbaar gesteld. Colleges moeten bij de aanvraag aangeven of ze hun deel van de 25,5miljoen euro voor doe-het-zelf willen ontvangen. Deze middelen dienen uitsluitend ingezet te worden voor doe-het-zelf. Voor de extra 25,5miljoen euro die voor doe-het-zelf beschikbaar is gesteld, hoeven geen extra woningen verbeterd te worden. Zie hierover ook onder ‘doe-het-zelf’. Voor de isolatie van deze woningen gelden ook geen eisen te aanzien van de minimaal toe te passen isolatiewaarden (Rd-waarde) van het isolatiemateriaal. Het is aan de gemeente daar al dan niet eisen aan te stellen. Door geen eisen te stellen aan de minimale isolatiewaarde wordt tegemoet gekomen aan verschillende reacties in het kader van de internetconsultatie. Verschillende partijen pleitten ervoor ook minder vergaande isolatie mee te nemen, bijvoorbeeld omdat er al eerder isolatie is aangebracht.

Wil de gemeente echter deze doe-het-zelf woningen mee laten tellen voor de verantwoording dan gelden wel een minimale isolatiewaarden (Rd-waarde) én de minimale oppervlakte-eisen zoals deze in ISDE en SVVE – regeling wordt aangehouden. Daarmee wordt geborgd dat met de lokale isolatieaanpak substantiële stappen bij woningisolatie worden gezet. Zo wordt voorkomen dat bouwdelen suboptimaal worden geïsoleerd en eventueel later opnieuw moeten worden aangepakt om uiteindelijk over te kunnen stappen op een duurzame alternatieve warmtevoorziening. Voor 10% van het aantal woningen is er echter een uitzondering opgenomen ten aanzien van het behalen van de minimale oppervlakte-eisen, zie hiervoor ‘paragraaf 3.4.1, uitzondering oppervlakte-eisen’. Deze woningen kunnen wel mee tellen voor de verantwoording. Overigens gelden de voorwaarden t.a.v. de WOZ-waarden en de slecht geïsoleerde woningen die in aanmerking kunnen komen voor de middelen uit de regeling ook voor alle woningen die met doe-het-zelf worden geholpen.

Het is aan de gemeente om te bepalen hoeveel woningen met deze middelen worden geïsoleerd en hoeveel middelen er gemiddeld per woning beschikbaar worden gesteld.

Voor doe-het-zelf is nu een definitie in de regeling opgenomen, zodat duidelijk is dat het gaat om maatregelen die niet door een bouwbedrijf worden uitgevoerd. In beginsel gaat het om maatregelen die door de eigenaar-bewoner worden uitgevoerd, maar het is ook mogelijk dat er ondersteuning van vrienden, familie, buurtinitiatieven en ook energiecoaches plaatsvindt.

De voorwaarden voor de inzet van de middelen voor doe-het-zelf zijn gelijk aan de voorwaarden voor de maatregelen voor niet doe-het-zelf waar het gaat om de inzet in woningen met lage energielabels of vergelijkbare energetische staat en lage WOZ-waarden. Met de inzet van de middelen voor de doelgroep in deze woningen, wordt beoogd ondersteuning te bieden bij het zelf uitvoeren van de maatregelen en zoveel mogelijk extra energiebesparing te realiseren.

Om beter aan te sluiten bij mogelijke praktijksituaties bij doe-het-zelf, worden wel de oppervlakte-eisen versoepeld voor deze doelgroep. Zie hiervoor ‘paragraaf 3.4.1, uitzondering oppervlakte-eisen’. Het is natuurlijk nog steeds wenselijk om ook in het geval van doe-het-zelfmaatregelen een zo groot mogelijke oppervlakte te isoleren. Waar het gaat om de inzet van middelen uit het extra doe het zelf budget gelden geen eisen ten aanzien van isolatiewaarden en oppervlakte-eisen zoals eerder aangegeven. Wil de gemeente de woningen echter meetellen voor de verantwoording over de lokale aanpak dan moet echter wel aan de isolatiewaarden én aan de oppervlakte-eisen worden voldaan die ook in de ISDE en SVVE worden gesteld waarbij dus ten aanzien van de oppervlakte-eisen ruimte is om gebruik te maken van de 10% uitzondering.

Door het Ministerie van BZK is in samenwerking met Milieu Centraal de ‘Toolkit Doe-het-zelfisolatie’ ontwikkeld waar gemeenten gebruik van kunnen maken bij het vormgeven van een doe-het-zelfaanpak.

Om het isoleren van woningen van gemengde VvE’s en andere gemengde verenigingen zoals bedoeld in de regeling beter te ondersteunen wordt het in de regeling mogelijk gemaakt alle woningen in de VvE beter te betrekken bij de lokale aanpak. Er wordt geregeld dat niet alleen woningen met energielabel D of lager, of een vergelijkbare energetische staat, in aanmerking komen voor de middelen. Ook de eventuele andere woningen in het betreffende gebouw van de VvE met betere labels kunnen in aanmerking komen. Veel maatregelen moeten namelijk in het hele gebouw doorgevoerd worden en over veel maatregelen moet ook op VvE-niveau worden besloten. De wijziging is vormgegeven door niet meer op woningniveau de energetische kwaliteit verplicht vast te stellen, maar door ook op gebouwniveau vast te kunnen stellen of er sprake is van minimaal twee slecht geïsoleerde bouwdelen.

Alle woningen in een slecht geïsoleerd gebouw kunnen op deze manier meedoen in de lokale aanpak. Voorwaarde voor het meetellen voor het halen van het aantal verbeterde woningen waar een college een aanvraag voor heeft gedaan, is wel dat de woningen moeten grenzen aan het slecht geïsoleerde bouwdeel dat met de maatregelen verbeterd wordt en daardoor een lagere energierekening kunnen verwachten. Wanneer niet alle woningen bijvoorbeeld grenzen aan het dak of de vloer, en als alleen een van deze bouwdelen wordt verbeterd, tellen alleen de aangrenzende woningen mee voor het halen van het aantal woningen waar de gemeente een aanvraag voor heeft gedaan. Wanneer (ook) de gevel of het glas wordt vervangen en deze maatregel raakt aan alle woningen in het gebouw, dan kunnen alle woningen meetellen.

In de regeling volgen de minimale oppervlakte-eisen voor de energiebesparende maatregelen voor eigenaar-bewoners uit de voorwaarden uit de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (hierna: ISDE6) en voor de VvE’s uit de Subsidieregeling verduurzaming voor verenigingen van eigenaars (hierna: SVVE). Dit volgt uit artikel 2, tweede lid, van de regeling. Met deze wijzigingsregeling worden er twee uitzonderingen voor deze oppervlakte-eisen gemaakt:

• – voor 10% van het aantal woningen waar een college een aanvraag voor doet en dat geïsoleerd moet worden, gelden de oppervlakte-eisen niet; en

• – voor doe-het-zelf worden de oppervlakte-eisen in zijn geheel losgelaten.

Dit heeft twee doelen;

• – het mogelijk maken van het ondersteunen van maatregelen aan kleine woningen; en

• – het beter ondersteunen van maatregelen die door eigenaar-bewoners zelf worden uitgevoerd (doe-het-zelf).

Met deze wijzigingsregeling wordt ruimte geboden voor gemeenten om voor alle doe-het-zelvers geen oppervlakte-eisen te stellen aan de maatregelen die zij uitvoeren. Voor de extra 25,5miljoen euro die voor doe-het-zelf beschikbaar is gesteld, staat tevens geen aantal woningen tegenover die verbeterd moeten worden. Deze middelen kunnen dus in principe volledig besteed worden aan maatregelen die niet voldoen aan de oppervlakte-eisen (en isolatiewaardes, zie hiervoor onder 3.1). Dit voorkomt dat vooraf een inschatting moet worden gemaakt, of een maximum gesteld moet worden, aan het aantal doe-het-zelvers dat bijvoorbeeld zijn of haar woning alleen stap voor stap wil of kan verduurzamen. Bijvoorbeeld wanneer per (zolder)kamer wordt geïsoleerd omdat het aanpakken van alle (zolder)kamers tegelijk in één keer een te grote klus is. Of wanneer de volgende kamer toch niet meer wordt opgepakt vanwege levensgebeurtenissen.

Het ‘reguliere’ budget waar colleges een aanvraag voor hebben gedaan op grond van artikel 3, eerste lid of tweede lid, is echter wel gekoppeld aan een aantal woningen dat verbeterd dient te worden. Ook vanuit dit budget kunnen doe-het-zelfmaatregelen worden ondersteund. Echter is het alsnog het geval dat er maar in maximaal 10% van de te behalen woningen afgeweken mag worden van de oppervlakte-eisen. Ook wanneer deze door middel van doe-het-zelf zijn verbeterd.

De woningen die vanuit de extra 25,5miljoen euro zijn verbeterd door middel van doe-het-zelf-maatregelen mogen meegeteld worden richting het aantal verbeterde woningen van het ‘reguliere’ budget mits ook aan de minimale isolatiewaarden van de ISDE en SVVE wordt voldaan. Hierbij geldt wel alsnog de voorwaarde dat er in maximaal 10% van de te verbeterde woningen mag worden afgeweken van de minimale oppervlakte-eisen. Onderstaand wordt dit nader toegelicht.

De 10% uitzondering betekent dat bij de verantwoording minimaal 90% van het aantal woningen waarvoor een college de aanvraag voor de SPUK lokale aanpak isolatie heeft gedaan voldoet aan de oppervlakte-eisen die volgen uit de ISDE en de SVVE voor de verschillende energiebesparende maatregelen die zijn getroffen aan de woning. Als een college bijvoorbeeld voor 100 woningen een aanvraag heeft gedaan en middelen heeft ontvangen, dan zullen bij 90 woningen maatregelen moeten zijn getroffen die voldoen aan de oppervlakte-eisen (en isolatiewaarden) uit de ISDE of de SVVE. Bij 10 woningen mogen de verbeterde oppervlaktes kleiner zijn dan wat in de ISDE of de SVVE is voorgeschreven om het aantal van 100 in de verantwoording te kunnen halen te kunnen halen. Deze 10 woningen moeten wel aan de gestelde isolatiewaarden voldoen.

Voor doe-het-zelf wordt een algehele uitzondering gemaakt. Voor deze maatregelen gelden er geen oppervlakte- én isolatie-eisen. Dit laat echter onverlet dat maximaal 10% van het totaal aantal woningen waar energiebesparende maatregelen door doe-het-zelf worden toegepast mee kan tellen voor het te halen aantal woningen waar een aanvraag voor is gedaan op grond van artikel 3, eerste lid of tweede lid.

De samenloop van de 10% van het aantal aangevraagde en te isoleren woningen dat niet aan de oppervlakte-eisen hoeft te voldoen en de algehele uitzondering op de oppervlakte-eisen voor doe-het-zelf kan er als volgt uitzien, telkens uitgelegd in het voorbeeld van de 100 woningen die door een college worden aangevraagd:

In de regeling was een maximumbedrag opgenomen dat ten hoogste aan isolatiemaatregelen besteed mocht worden per woning, met uitzondering van woningen van een aantal in de regeling gedefinieerde groepen personen. Dat maximum was bepaald met oog op doelmatigheid van besteding van de middelen en het totaal beschikbare budget. Sindsdien is het bedrag dat gemiddeld per woning beschikbaar is omhoog gegaan (zie hoofdstuk 2 van het algemeen deel van deze toelichting). Ook wordt er nog steeds voldoende gestuurd op doelmatigheid door het aantal woningen dat gemeenten moeten isoleren op grond van de aanvraag. Ten slotte is vanuit sommige gemeenten de wens geuit om het maximum los te laten, vanwege de mogelijkheid met de koppeling van andere lokale regelingen.

Besloten is daarom om het maximum los te laten, voor de tweede tranche en ook met terugwerkende kracht voor de eerste tranche.

De verantwoording over de tweede tranche vindt afzonderlijk van de eerste tranche plaats ten aanzien van de SiSa-verantwoording. In aanvulling op de eerste indicatoren voor de eerste tranche zal de gemeente ook gevraagd worden aan te geven welk bedrag is besteed aan ondersteuning van doe-het-zelfmaatregelen. Het monitoringsbestand dat op de site van RVO vindbaar is dat halfjaarlijks moet worden aangeleverd dient wel de gegevens van alle tranches te bevatten. Daarin dient ook aangegeven te worden hoeveel woningen met doe-het-zelfmaatregelen zijn geholpen.

Zie verder de toelichting in hoofdstuk 3 van het algemeen deel van de toelichting bij de oorspronkelijke regeling van de eerste tranche (Staatscourant 2023, 3877). Die toelichting is ook hier weer van overeenkomstige toepassing, met dien verstande dat de in die toelichting genoemde jaartallen specifiek voor de eerste tranche gelden. Ook het daar omschreven monitoringsformulier moet worden ingevuld voor de tweede tranche.

Verschillende partijen geven aan knelpunten te verwachten met de uitzondering van 10% van de woningen als het gaat om de minimale oppervlakte-eisen. De VNG pleit ervoor het percentage waarvoor de oppervlakte-eis niet geldt te verhogen of de oppervlakte eis geheel los te laten. De VNG benoemt daarbij specifiek glas, waar de oppervlakte-eis een knelpunt kan vormen, nu juist veel gemeenten met het oog op natuurvriendelijk isoleren in zullen zetten op glas- of vloerisolatie. De gemeenten Berkelland en Beuningen, het Regionaal Energieloket en enkele anonieme reacties hebben vergelijkbare zorgen. De VNG heeft daarnaast de vraag hoe de uitzondering van 10% in de praktijk toegepast kan worden, omdat de gemeente niet vooraf weet voor hoeveel m² een aanvraag wordt gedaan. Dit maakt de uitvoering complex. De Friese Energietafel, de G4, de gemeenten Zwolle en Deventer en het Regionaal Energieloket hebben vergelijkbare vragen. De G4 heeft ook de vraag of het exclusief toegewezen bedrag voor doe-het-zelf buiten de 10%-eis valt en of dat alleen voor de tweede tranche geldt.

Zoals in de toelichting van de eerste tranche van deze regeling is aangegeven, is de inzet van de lokale aanpak van het Nationaal Isolatieprogramma gericht op de isolatie van 750.000 woningen, waarbij één of meerdere stappen worden gezet richting de standaard voor woningisolatie. Om daar invulling aan te geven, zijn substantiële stappen bij woningisolatie nodig. Daarbij is verondersteld dat de lokale isolatie-aanpak via de gemeente bij uitstek de gelegenheid biedt kwetsbare huishoudens extra ondersteuning te bieden bij de isolatie van woningen, in aanvulling op de landelijke subsidieregelingen zoals de ISDE en de SVVE. Daarom sluiten we aan bij de isolatie-eisen qua minimale oppervlakte uit deze subsidieregelingen.

De uitzondering op de oppervlakte-eis die met deze tweede tranche wordt beoogd, is er niet op gericht de criteria voor isolatie te verlagen, maar om ruimte te bieden voor toepassing van isolatie in gevallen waarbij technisch niet aan de oppervlakte-eis kan worden voldaan als gevolg van de omvang van de woning. Daarnaast biedt de uitzondering ruimte om bij doe-het-zelf maatregelen een meer gefaseerde aanpak toe te staan. Dit brengt met zich mee dat de gemeente in de communicatie naar bewoners, zoals de gemeente Deventer ook veronderstelt, moet aangeven dat de isolatiemaatregelen aan de oppervlakte-eis moeten voldoen, tenzij de woning er vanuit technisch oogpunt niet aan kan voldoen of dat er sprake is van doe-het-zelf-maatregelen.

De studie van TNO laat zien dat de marge van 10% ruim voldoende is om woningen die technisch niet aan de isolatie-eis kunnen voldoen, te ondersteunen. Mocht in de toekomst worden besloten de eisen van isolatie in nationale subsidieregelingen aan te passen, bijvoorbeeld voor glas, dan zal logischerwijs met de eisen in de lokale isolatie-aanpak hierop aan worden gesloten als dit de uitvoering van de lokale aanpak ten goede komt. Daar kan echter nu nog niet op vooruitgelopen worden.

In reactie op de vraag van de G4 over het exclusief toegewezen budget voor doe-het-zelf nog het volgende. Voor dit budget zijn geen specifieke eisen gesteld ten aanzien van het aantal woningen dat moet worden aangepakt of het aantal m² dat moet worden geïsoleerd. Ook hoeven voor deze woningen de standaardisolatiewaarden niet worden behaald. Wel moet dit budget specifiek voor doe-het-zelf worden ingezet. Een woning die via een doe-het-zelfaanpak is geïsoleerd, kan wel meetellen in de verantwoording over het aantal geïsoleerde woningen mits de maatregelen wel voldoen aan de isolatiewaarden van de ISDE en SVVE en indien het aan de oppervlakte-eisen voldoet onder de 90%, en indien die niet voldoet, onder de 10% waarvoor een uitzondering op de oppervlakte-eis geldt.

Het Regionaal Energieloket, Doe-het-zelf, Doe het Duurzaam, WeMaron BV en enkele anonieme reacties geven aan dat de 10% uitzondering voor de oppervlakte-eis tot onnodige complicaties leidt. Zo wordt aangegeven dat het moeilijk is te voorspellen hoeveel aanvragen onder de uitzondering zullen vallen wanneer gemeenten met vouchers werken.

Zoals aangegeven in reactie op de inbreng op de oppervlakte-eis, is het uitgangspunt van de regeling dat de woningen aan de isolatie-eisen voldoen die ook in de ISDE en SVVE worden gesteld. Alleen in uitzonderingsgevallen, zoals bij kleine woningen en de doe-het-zelfaanpak die veelal meer gefaseerd plaatsvindt, is een uitzondering mogelijk. In de regeling is er nu specifiek budget gereserveerd voor een doe-het-zelfaanpak, waar geen extra verplichting ten aanzien van het aantal te isoleren woningen tegenover staat. De verwachting is dat dit ook ruimte biedt om een gerichte doe-het-zelfaanpak vorm te geven.

De mogelijkheid om te kiezen voor het kijken naar ofwel het energielabel dat energielabel D of lager moet zijn ofwel twee slechte bouwdelen in een woning bij de beoordeling of een woning slecht geïsoleerd is, wordt door veel partijen als positief gezien. De verduidelijking die op dit punt is aangebracht in de regeling komt tegemoet aan de punten die door Verbouwstromen zijn ingebracht over wanneer het energielabel wel en niet iets zegt over de mate van isolatie van een woning. Er is dus de optie om als gemeente te kiezen voor het kijken naar slechte bouwdelen en niet naar energielabels. Vanwege de impact op de uitvoering wordt de keuze tussen deze opties, of een combinatie daarvan, aan gemeenten gelaten.

Ter verheldering, op verzoek van het Regionaal Energieloket: de keuze tussen deze twee verschillende opties voor het beoordelen of een woning slecht geïsoleerd is, kan per woning verschillen. Gemeenten hoeven niet één van beide criteria op alle woningen in hun isolatieaanpak van toepassing te verklaren. De gevraagde verheldering in de toelichting dat twee slechte bouwdelen in theorie niet beperkt is tot energielabel C wordt overgenomen.

Uit Rijssen kwam het verzoek minder strikt om te gaan met de eisen voor slechte geïsoleerde woningen. Met name omdat het aantonen van twee slechte bouwdelen een drempel kan zijn. Hiertoe wordt niet overgegaan, dit om ervoor te zorgen dat de middelen zoveel mogelijk terecht komen bij de woningen waar de meeste energiebesparing te behalen is. De regeling schrijft echter niet voor hoe precies de twee slechte bouwdelen worden vastgesteld. Als daar innovatieve manieren voor zijn, zoals elektronische opnamen, die specifiek genoeg zijn om conclusies te trekken over de energetische staat van bouwdelen, kunnen die ingezet worden. In een straat-voor-straat, of wijkaanpak, kan verder bijvoorbeeld ook de opname gepaard gaan met de verkennende gesprekken die plaatsvinden met bewoners. Of als energiefixers of -coaches in contact zijn met deze bewoners kunnen zij ook de opname doen.

De gemeente Berkelland noemt de harde grens van energielabel D in de regeling. Die grens is echter niet zo hard, als gekeken wordt naar de twee slechte bouwdelen. De mogelijkheid hiernaar te kijken kan dus ook een alternatief zijn als de gemeente niet uit wil gaan van energielabels.

De G4 vraagt of andere middelen dan alleen die specifiek zijn benoemd (laatste kolom van bijlage III) uit de lokale aanpak ook voor doe-het-zelf kunnen worden ingezet. Dit is inderdaad het geval. Alleen de genoemde middelen uit de laatste kolom moeten voor dit doeleinde worden ingezet (indien de gemeente bij de aanvraag aangeeft deze middelen te willen ontvangen), de andere middelen kunnen voor dit doeleinde worden ingezet.

De VNG vraagt om het extra budget voor doe-het-zelf maatregelen ook vrij besteedbaar te maken, vergelijkbaar met de extra middelen voor VvE’s en soortenbescherming. De betreffende middelen voor doe-het-zelf zijn echter bij voorjaarsbesluitvorming Klimaat 2023 en in de begroting van BZK specifiek bestemd voor doe-het-zelf. Om te borgen dat de middelen hiervoor ingezet worden wordt er niet voor gekozen deze middelen vrij besteedbaar te maken. Dit zorgt er ook voor dat er een extra stimulans voor het bieden van ondersteuning voor doe-het-zelf in gemeenten ontstaat.

De gemeente Berkelland vraag om verduidelijking omtrent de te subsidiëren kosten voor doe-het-zelf. Onder de kosten die gesubsidieerd kunnen worden vallen ook kosten voor transport en vervoer van materialen, afwerking en gereedschappen. Ten aanzien van de toegepaste isolatiematerialen gelden geen eisen ten aanzien van de Rd-waarde. Het is aan de gemeente om daar eventueel specifiek eisen aan te stellen.

Uit Deventer kwam de vraag of voor doe-het-zelf meer dan één keer subsidie aangevraagd kan worden. Dat is het geval, maar zoals voor alle woningen bij de verantwoording geldt; ze kunnen maar één keer meetellen voor de verantwoording. Dat een deel van de maatregelen in één woning wordt uitgevoerd door de woningeigenaar zelf en een deel door een bedrijf maakt voor het wel of niet meetellen voor de verantwoording niet uit. Uiteraard kan alleen voor het deel van de maatregelen die uitgevoerd worden door een bedrijf aanvullend nog subsidie bij de ISDE worden aangevraagd als die aan de betreffende minimale oppervlakte- én isolatie-eisen voldoen.

Er is verder geen beperking in de maatregelen die onder doe-het-zelf kunnen vallen in het kader van deze regeling ten opzichte van niet-doe-het-zelf. Ook glas zou dus door woningeigenaren zelf toegepast kunnen worden. De instructievideo’s voor doe-het-zelf richten zich echter op dakisolatie en vloerisolatie (https://www.volkshuisvestingnederland.nl/onderwerpen/toolkit-programma-verduurzaming-gebouwde-omgeving/alle-toolkits/isolatie-en-ventilatie/toolkit-doe-het-zelfisolatie). Dit zijn de klussen die in veel gevallen het meest voor de hand liggend zijn voor doe-het-zelvers.

Uit Zutphen kwam het verzoek om alle woningen die met doe-het-zelf worden verbeterd mee te laten tellen voor de verantwoording, ook al voldoen ze niet aan de oppervlakte-eisen. Dit wordt echter niet overgenomen, om het doelbereik van de regeling te borgen.

De VNG verzoekt om het mogelijk te maken dat een VvE de subsidie voor het hele gebouw kan aanvragen. Ook in een reactie uit Wageningen wordt dit punt benoemd. Het verstrekken van de subsidie door de gemeenten aan de VvE als entiteit is al mogelijk binnen de regeling. Het is aan gemeenten om te besluiten om de middelen beschikbaar te stellen aan appartementseigenaren of aan de VvE.

In de reactie van de VNG, de G4 en uit reacties uit de gemeente Geldrop-Mierlo en de Friese Energietafel blijkt verder de zorg dat er alleen een financiële bijdrage vanuit de regeling mogelijk is voor de appartementen grenzend aan de bouwdelen die verbeterd worden. Deze zorg is niet nodig, want de middelen voor verduurzaming kunnen (via de VvE als entiteit) ten goede komen aan alle appartementseigenaren, gemeenten hoeven daarbij in beginsel geen appartementen uit te sluiten. De onduidelijkheid over dit punt is naar verwachting ontstaan uit de toelichting, waar ten onrechte in paragraaf 3.2 stond dat alle appartementen subsidie kunnen ontvangen ‘mits ze grenzen aan het bouwdeel dat verbeterd wordt.’ Hier wees het Regionaal Energieloket op. Deze passage is verwijderd, zodat de strekking wel klopt.

Het onderscheid tussen appartementen die grenzen aan de bouwdelen die verbeterd worden en de andere appartementen in het betreffende gebouw, is alleen van belang met betrekking tot het meetellen van de appartementen voor de verantwoording. Dan tellen alleen die woningen die grenzen aan de verbeterde bouwdelen. Dit is informatie dat relatief makkelijk door de VvE moet kunnen worden aangegeven. De extra middelen die voor VvE’s beschikbaar zijn gekomen (34,66miljoen euro), kunnen eventueel ingezet worden om de hele VvE van voldoende middelen te voorzien om de maatregelen te kunnen bekostigen.

De G4 stelt voor om bij VvE’s vast te houden aan het kunnen kijken naar energielabels, waarbij minimaal energielabel C nodig is voor tussenwoningen. Het kijken naar energielabels op appartementniveau binnen VvE’s blijft mogelijk. Dan gelden de voorwaarden voor woningen van individuele eigenaar-bewoners. Dit brengt met zich mee dat wanneer op appartementniveau gekeken wordt, er sprake moet zijn van een energielabel D of lager, of van een energetisch vergelijkbare staat. Er wordt niet tot de voorgestelde aanpassing overgegaan om ook energielabel C toe te staan als op appartementniveau de energetische staat wordt vastgesteld. Het is namelijk niet de bedoeling dat zonder meer appartementen met energielabel C meegenomen kunnen worden, alleen wanneer op gebouwniveau wordt vastgesteld dat er twee slechte bouwdelen zijn.

Wanneer ervoor wordt gekozen om op appartementsniveau de energetische staat vast te stellen, sluit de regeling overigens niet uit dat de middelen aan de VvE worden verstrekt. Die middelen zouden dan ook ten goede kunnen komen aan de appartementen met energielabel C, echter dan kunnen deze appartementen niet meetellen voor het aantal te verbeteren woningen in de verantwoording.

De VNG wijst op het handelingsperspectief dat gemeenten nodig hebben ten aanzien van natuurvriendelijk isoleren. Ook de G4 uit zorgen over de extra kosten die gemoeid gaan met natuurvriendelijk isoleren.

Het handelingsperspectief dat voor de korte termijn is geboden wordt door de G4 reeds beschreven. Meer uitgebreid heeft de Minister van BZK een brief hierover aan de Tweede Kamer gestuurd (https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2024/05/28/verzamelbrief-verduurzaming-gebouwde-omgeving). Hierin is ook beschreven wat wordt verstaan onder natuurvriendelijk isoleren; hier stelde de G4 een vraag over.

De Friese Energietafel en Vereniging Eigen Huis vragen in hoeverre de extra middelen voor natuurinclusief voldoende zijn om de stijgende kosten voor natuurvriendelijk isoleren te ondervangen. Met de 34,66miljoen euro extra middelen in de tweede tranche wordt een bijdrage voor deze kosten geleverd. Tegenover deze middelen staat echter geen resultaatverplichting specifiek ten aanzien van natuurvriendelijk isoleren. De mate waarin deze extra middelen de extra kosten voor natuurvriendelijk isoleren ondervangen is afhankelijk van de maatregelen die in de lokale aanpak worden genomen. Als alle woningen in de lokale aanpak (750.000 in totaal) met de extra kosten te maken krijgen, is er per woning 46euro extra beschikbaar. Als de middelen alleen nodig zijn voor de woningen in deze tranche en hiervan de helft wordt verbeterd met vloer en glasisolatie, dan is er per woning bijna 250euro beschikbaar om de kosten voor natuurinclusief isoleren op te vangen.

Zoals de VNG terecht aangeeft, kunnen niet alleen de extra middelen voor natuurinclusief isoleren voor de natuurvriendelijke werkwijze en SMP’s ingezet worden. Vorig jaar zijn tevens in een aparte regeling middelen voor het opstellen van SMP’s beschikbaar gekomen. Ook dit jaar zijn er middelen beschikbaar om SMP’s op te stellen. De regeling dit jaar moet nog worden gepubliceerd, dit zal naar verwachting na de zomer zijn. Samen met IPO en VNG is BZK ook de tweede tranche van de SPUK de voorwaarden zo goed mogelijk aan het invullen, zo ook de verdeling van de middelen voor de alternatieve verblijfplaatsen. Hier wordt rekening gehouden met de berekende compensatieopgave van gemeenten en actuele prijzen die gevraagd worden voor het realiseren van deze alternatieve verblijven.

De Vereniging Eigen Huis schetst dat vrijwel alle woningen binnen het NIP natuurinclusief geïsoleerd moeten worden en dat dit grote gevolgen heeft voor de planning, kosten en uitvoering. Niet voor alle isolatiemaatregelen zijn de effecten echter even groot en slechts een beperkt aantal maatregelen gelden onder het maximum landelijk percentage. Zo zijn de effecten voor vloer- en glasisolatie relatief beperkt. Daarnaast zijn er al gemeenten die aan de slag zijn/willen met een pre-SMP of SMP. Het pre-SMP biedt op termijn meer mogelijkheden. De reguliere werkwijze voor ecologisch onderzoek blijft ook nog mogelijk.

De uitvoeringstermijn voor de tweede tranche loopt tot eind 2027, met twee de mogelijkheid tot een jaar verlenging. Natuurvriendelijk isoleren kan een reden zijn tot het verlenen van uitstel, mits wel de mogelijke voorbereidingen zijn getroffen zoals ten aanzien van het opstellen van een SMP. Het verlagen van de doelstelling van het NIP is daarom niet nodig.

De Vereniging Eigen Huis vraagt verder naar hoe de percentages van de werkwijze voor natuurvriendelijk isoleren en de lokale aanpak samenlopen. Dit zal nader worden uitgewerkt in vragen en antwoorden (QenA’s) en worden gepubliceerd op de website van RVO.

Gideon, de Friese Energietafel en Verbouwstromen pleiten ervoor om in de lokale aanpak van het isolatieprogramma uitsluitend biobased bouwmaterialen toe te staan en het gebruik van biobased isolatiemateriaal extra te belonen. Greenleap Consultancy stelt voor om het begrip natuurinclusiviteit expliciet mee te nemen en verwijst daarbij naar het Landelijke Bouwstenenrapport 2022 en de intentie om te onderzoeken hoe de Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving juridisch geborgd kan worden.

De intentie om het gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren en daarnaast invulling te geven aan de maatlat wordt onderschreven. Het is echter niet passend om dit via subsidievoorwaarden in een specifieke uitkering vorm te geven. Bedacht moet worden dat deze regeling is gericht op het extra ondersteunen van kwetsbare huishoudens bij de isolatie van hun woning. De gemeente moet daarbij de ruimte hebben om hier zelf invulling aan te geven. Het staat de gemeente overigens vrij om in de lokale uitwerking van de regeling specifiek aandacht te besteden aan biobased isolatiemateriaal en de maatlat.

Overigens is er in de ISDE sinds dit jaar wel een bonus voor biobased isolatiemateriaal. Om het gebruik van biobased milieuvriendelijk isolatiemateriaal aan te moedigen wordt er een extra bedrag per vierkante meter aan subsidie toegekend.

Bij de eerste tranche zijn er verschillende gemeenten geweest die achteraf hebben aangegeven geen goede inschatting te hebben gedaan van het bedrag dat in aanmerking komt voor BTW-compensatie. Ook verschillende partijen geven in de reacties op de consultatie aan dat er fouten worden gemaakt bij de inschatting van BTW-compensatie. Onder andere de VNG en Verbouwstromen wijzen hierop.

Hoewel het erg vervelend is als blijkt dat de inschatting niet klopt, is het onwenselijk de regeling op dit punt aan te passen. Het alternatief is namelijk dat er een bedrag vooraf van het beschikbare budget voor gemeenten wordt afgehaald. Dit is nadelig voor de gemeenten die in hun aanpak geen recht hebben op BTW-compensatie uit het fonds, zij lopen dan middelen mis. Het achteraf, bijvoorbeeld op basis van de SiSa-verantwoording, de BTW-compensatie vaststellen is niet mogelijk, omdat in de betreffende jaren geen budget hiervoor beschikbaar is. Bovendien is het niet uitvoerbaar om de budgetten op dat moment nog te verrekenen met de middelen die dan reeds uitgekeerd zijn aan gemeenten.

De verkeerde inschatting van gemeenten was veelal mede het gevolg van onduidelijkheid over het belang van een goede inschatting, zo blijkt uit de contacten met de gemeenten die bij de eerste tranche op dit punt contact hebben gezocht met RVO. De uitleg over de BTW-compensatie en wat wordt gedaan met de inschatting van het bedrag in de aanvraag zal worden verduidelijkt. Zowel in het aanvraagformulier als bij de veel gestelde vragen op de site van RVO. Hierbij zal ook verduidelijkt worden wanneer er een afdracht voor het BTW-compensatie moet worden gedaan en de BTW bij het fonds kan worden teruggevraagd.

Verbouwstromen, de G4 en vanuit Zutphen is aangegeven dat onduidelijk is of woningen meer dan één keer mogen meetellen voor de verantwoording. Dit is niet het geval. Woningen die met middelen uit tranche 1 zijn geholpen mogen wel ook met middelen uit tranche 2 worden geholpen om extra maatregelen te nemen, maar de woning mag slechts bij een van de twee tranches (eenmaal) meetellen. Het is inderdaad wel zo, zoals Verbouwstromen aangeeft, dat als met de middelen uit tranche 1 meer woningen zijn verbeterd dan waarvoor de gemeente een aanvraag heeft gedaan, deze woningen ook mee kunnen tellen voor tranche 2.

De onduidelijkheid in de tekst van artikel 1 (zoals aangegeven in een anonieme reactie uit Zutphen en door de G4) is verholpen.

Twee reacties, uit Rijssen-Holten en uit Moerdijk vragen om extra middelen. Vanwege gestegen kosten en kosten voor asbestsanering. Ten aanzien van de hogere kosten, zal dit voor een deel ook komen door natuurvriendelijk isoleren. Hiervoor zijn extra middelen beschikbaar gesteld, namelijk 34,66miljoen euro. Voor asbestverwijdering zijn de middelen uit de regeling niet bedoeld. Hiervoor zijn dus andere middelen nodig.

Een anonieme reactie uit Moerdijk roept op om geen aanpassingen of extra middelen toe te voegen aan de regeling. Vooralsnog is daarvan nu geen sprake. Overigens biedt het programma Verbouwstromen diverse gemeenten hulp het bij vormgeven van meerjarige isolatieaanpakken, met meerjarig perspectief, die erop zijn ingericht toekomstige tranches en middelen toe te voegen.

Verschillende partijen vragen om de verantwoordingseisen te versoepelen. De VNG doet hiertoe een aantal specifieke voorstellen. Het voorstel om gegevens over of een woningeigenaar behoort tot de kwetsbare doelgroep kan worden overgenomen. Dit kan zowel in de SiSa-verantwoording als in het monitoringsbestand komen te vervallen, aangezien de voorwaarde dat meer dan 4.000euro alleen kon worden besteed aan deze doelgroep is geschrapt.

Over het algemeen zijn de gegevens over de maatregelen die worden getroffen bedoeld om de effectiviteit van de regeling te kunnen monitoren. Tevens geeft het inzicht in het voldoen aan de voorwaarden uit de regeling voor gemeenten. Op deze manier draagt het bij aan het verzoek van de VNG vraagt om een eenvoudig monitoringsbestand te leveren, waarmee duidelijk is hoe verantwoord moet worden. Voor 1juli zal het aangepaste monitoringsbestand worden geplaatst op de site van RVO. Er zal worden bezien of er nog verdergaande versoberingen en versimpelingen mogelijk zijn.

L. van Beusekom uit Zwolle verzoekt tot het komen tot één verantwoording. Voor de SiSa-verantwoording geldt dat er per beschikking verantwoording afgelegd moet worden. Voor het monitoringsbestand kunnen wel alle tranches in één bestand opgenomen worden. Daarnaast is het verzoek uit Zwolle om ook tot één regeling te komen en één set voorwaarden. Hier wordt al aan voldaan doordat alle voorwaarden voor zowel de eerste als de tweede tranche gelden. De verbeteringen worden met terugwerkende kracht doorgevoerd. Alleen de mogelijkheid tot verlenging is niet gelijk. Voor de tweede tranche is twee maal een mogelijkheid tot één jaar verlengen en voor de eerste tranche is er drie keer een mogelijkheid tot één jaar verlengen.

De Friese Energietafel uit Leeuwarden vraagt aandacht voor de toegankelijkheid van de regeling voor de bewoner. Terecht wordt opgemerkt dat een simpel en overzichtelijk proces noodzakelijk is om mensen succesvol gebruik te laten maken. Om deze reden worden gemeenten opgeroepen voor deze doelgroepen voldoende ontzorging te bieden zodat zij ook verduurzamingstappen kunnen zetten. Bijvoorbeeld met hulp van energiefixers, -coaches en energieloketten. Er zal ook aandacht moeten zijn voor goede communicatie richting bewoners. In de communicatietoolkit op volkshuisvestingnederland.nl is hiervoor materiaal beschikbaar. Ook is in de praktijk te zien dat verschillende gemeenten samenwerken om goede communicatie vorm te geven.

Op verzoek van onder andere een anonieme reactie uit Vriezenveen zal op volkshuisvestingnederland.nl een overzicht worden geplaatst van alle beschikbare bedragen per gemeente.

Het Regionaal Energieloket vraagt hoe het aantal woningen waarvoor in de 2^e tranche een uitkering kan worden aangevraagd is vastgesteld. Dit is in beginsel gebaseerd op de verdeelsleutel van het CBS die ook is gebruikt voor tranche 1. Hierbij opgeteld is het aantal woningen dat in tranche 1 niet is aangevraagd, voor de betreffende gemeenten.

Tot slot roept Verbouwstromen op om de regeling niet te vertalen naar isolatieaanpakken waar wordt ingezet op wat minimaal moet, maar op wat maximaal kan. Deze oproep wordt onderschreven met de brief die onlangs naar de Tweede Kamer is verstuurd (https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2024/05/28/verzamelbrief-verduurzaming-gebouwde-omgeving). Door slim gebruik te maken van beschikbare middelen, en hierop aanbod te ontwikkelen richting bewoners, bijvoorbeeld met het Warmtefonds, kunnen zoveel mogelijk maatregelen per woning worden getroffen.

Met de Meerjarig Collectief Ontzorgen (MCO)-aanpak ondersteunt Verbouwstromen regio/gemeenten op wat maximaal kan. Dat gaat over verduurzaming in de diepte (aantal maatregelen/woning) en over de breedte (aantal unieke woningen).

Een anonieme reactie vraagt terecht of de verwijzing in bijlage III naar de Regeling basisregistratie ondergrond klopt. Dat is niet het geval. Dat is aangepast met de juiste verwijzing naar de regeling.

Tevens is een aantal bedragen in de 5e kolom van bijlage III gecorrigeerd. Abusievelijk waren er bedragen versprongen, waardoor voor een aantal gemeenten de verdeelsleutel voor de doe-het-zelfmiddelen niet juist werd toegepast.

Doe-het-zelfmaatregelen waren reeds mogelijk onder de bestaande regeling voor de eerste tranche. Nu zijn de doe-het-zelfmaatregelen opgenomen in een definitiebepaling en enkele plaatsen in de regeling, hetgeen noodzakelijk was om twee zaken te kunnen regelen die specifiek voor doe-het-zelfmaatregelen gelden, en niet voor overige maatregelen:

• 1) de minimale vierkante metereisen met betrekking tot de te isoleren oppervlakte gelden niet voor wat betreft de doe-het-zelfmaatregelen en voor het aanvullende, specifiek voor doe-het-zelf geoormerkte budget van 25,5miljoen, geldt daarnaast ook dat de eisen ten aanzien van minimaal te behalen isolatiewaardes niet gelden.

  Nogmaals wordt erop gewezen dat deze eisen weliswaar niet gelden als het gaat om de vraag waar de gemeente de specifieke uitkering aan mag besteden bij doe-het-zelf, maar dat de eisen wél gelden onder de voorwaarde van artikel 6, eerste lid. Dit betekent dat bij de verantwoording in het kader van deze verplichting enkel woningen mogen meetellen waarbij wél aan die eisen is voldaan.

• 2) er is een aanvullend budget beschikbaar gesteld dat volledig besteed dient te worden aan doe-het-zelfmaatregelen. Voor dit aanvullende budget wordt geen aanvullend doel gesteld met betrekking tot het aantal te isoleren woningen. De gemeente mag woningen die met behulp van dit budget worden geïsoleerd echter wel meetellen in de verantwoording voor de verplichting in het kader van artikel 6, eerste lid, indien aan de minimale vierkante metereis is voldaan.

Met oog op het expliciteren van de doe-het-zelfmaatregelen in de regeling is het tevens nodig om een definitie van het begrip ‘bouwbedrijf’ in te voegen. Voor deze definitie is aangesloten bij de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) en de Subsidieregeling verduurzaming voor verenigingen van eigenaars (SVVE).

Op deze manier kunnen doe-het-zelfmaatregelen worden omschreven als de negatie van maatregelen die worden uitgevoerd door een bouwbedrijf.

De begripsomschrijving van het begrip slecht geïsoleerde woning is aangepast. Naast de reeds bestaande definitie die nu in onderdeel a is opgenomen, is een onderdeel b toegevoegd dat specifiek voor woningen binnen gemengde verenigingen geldt. Dit is gedaan om uitvoeringsproblematiek op te lossen die nader is omschreven in paragraaf 3.2 van het algemeen deel van deze toelichting. Ten slotte regelt het nieuw toegevoegde onderdeel c het volgende. Als een woning eerder kwalificeerde als slecht geïsoleerde woning onder deze regeling, maar na het treffen van maatregelen op grond van deze regeling niet meer, dan kwalificeert de woning alsnog als slecht geïsoleerde woning in het kader van de volgende tranches. Dit past bij het uitgangspunt van de meerjarige aanpak waarbij gemeenten woningen intensiever helpen verduurzamen.

In artikel 4, tweede lid, onderdeel b, wordt daarnaast geregeld dat woningen waaraan reeds isolatiemaatregelen op basis van de regeling zijn getroffen, niet nog een keer meegenomen kunnen worden in een aanvraag. Dit hangt samen met het uitgangspunt dat de lokale aanpak gericht is op de isolatie van 750.000 woningen, en op basis daarvan wordt het budget verdeelt. Woningen binnen het budget in meerdere aanvragen vaker meetellen zou ervoor zorgen dat de 750.000 woningen niet gehaald kunnen worden. Dus woningen kunnen vaker worden meegenomen in verschillende tranches, maar niet meermaals meetellen bij het aantal in de aanvraag.

Ten slotte is in de omschrijving van een vergelijkbare energetische staat in het vierde subonderdeel het bouwdeel ‘ramen’ verder uitgeschreven tot ‘ramen, panelen in kozijnen en deuren’. Dit was reeds beoogd en betreft een verduidelijking.

Zie voor een nadere toelichting over deze wijziging van artikel 2, tweede lid, van de regeling, de artikelsgewijze toelichting bij onderdeel A met betrekking tot doe-het-zelfmaatregelen.

In artikel 2, tweede lid, zijn de energiebesparende isolatiemaatregelen geregeld waar de gemeente de specifieke uitkering aan mag besteden. Op deze plaats is het dus relevant om de uitzondering op de minimale vierkante metereisen voor gemeenten te regelen en voor het aanvullende, specifiek voor doe-het-zelf geoormerkte budget van 25,5miljoen, geldt daarnaast ook dat de eisen ten aanzien van minimaal te behalen isolatiewaardes niet gelden.

In artikel 3 was enkel het budget voor het aanvraagtijdvak van de eerste tranche opgenomen. Daar is nu een eerste lid van gemaakt, en in een nieuw tweede en derde lid zijn de budgetten voor het aanvraagtijdvak van de tweede tranche opgenomen.

Zie over de samenstelling van de budgetten hoofdstuk 2 van het algemeen deel van de toelichting.

Het tweede lid bevat het ‘reguliere’ budget van de lokale aanpak voor de tweede tranche. Aan dit budget is een minimumaantal woningen verbonden dat de gemeente daarmee dient te isoleren. Als het college dit budget aanvraagt, ontvangt de gemeente automatisch ook het volledige bedrag dat in de vierde kolom in bijlage III is opgenomen. Dit betreft middelen die zijn bedoeld voor de woningen waarvoor al een deel van het beschikbare budget voor de lokale isolatieaanpak in 2022 beschikbaar is gesteld. Zie hoofdstuk 2 van het algemeen deel van de toelichting voor een nadere toelichting hierover.

In het nieuwe derde lid is een grondslag voor het aanvragen van het budget opgenomen dat specifiek geoormerkt is voor doe-het-zelfmaatregelen. Deze aanvraag staat los van de aanvraag uit het tweede lid.

Dit budget kan niet voor een gedeelte door het college aangevraagd worden, enkel het volledige bedrag. Hier staat echter geen minimaal aantal te isoleren woningen tegenover. De gemeente dient deze specifieke uitkering uitsluitend te besteden aan doe-het-zelfmaatregelen. Zie voor een nadere toelichting over doe-het-zelfmaatregelen de artikelsgewijze toelichting bij onderdeel A.

In het nieuwe vierde lid is de herverdeling geregeld die nader is toegelicht in paragraaf 3.3.3 van het algemeen deel van de toelichting.

Omdat in artikel 4 met betrekking tot de aanvraag een aantal wijzigingen op verschillende plaatsen in het artikel zijn gedaan, is ervoor gekozen het artikel in het geheel opnieuw vast te stellen.

In het eerste lid, onderdeel b, is het nieuwe aanvraagtijdvak voor de tweede tranche geregeld. In onderdeel a is het aanvraagtijdvak voor de eerste tranche nog steeds opgenomen. Daar is voor gekozen om de meerjarigheid van de lokale aanpak in de regeling tot uitdrukking te brengen en omdat een aantal versoepelingen in de regeling ook met terugwerkende kracht van toepassing worden op de specifieke uitkeringen die verstrekt zijn tijdens de eerste tranche.

In het tweede lid, onderdeel b, is naast het bestaande vereiste dat een aantal woningen moet worden opgegeven in de aanvraag, hetgeen rechtstreeks samenhangt met een voor die gemeente beschikbaar budget per woning uit de betreffende bijlage (I, II, of III), een zin toegevoegd waarin is geregeld dat woningen waaraan reeds isolatiemaatregelen op basis van de regeling zijn getroffen, niet nog een keer meegenomen kunnen worden in een aanvraag. Dit neemt niet weg dat er wel opnieuw budget van latere tranches aan dezelfde woning kan worden besteed, de woning kan echter niet nogmaals meetellen in het aantal woningen dat de gemeente dient te isoleren.

Het nieuwe derde lid regelt een uitzondering op een aantal aanvraaggegevens voor een aanvraag als bedoeld in artikel 3, derde lid. Dat betreft een aanvraag voor het budget dat gebonden is aan doe-het-zelfmaatregelen. Voor een aanvraag voor dit budget hoeft geen aantal woningen opgegeven te worden en ook niet de hoogte van het aangevraagde bedrag. De hoogte van het aangevraagde bedrag staat immers vast, dat is altijd het totaal beschikbare bedrag. Er hoeft voor dit budget geen aantal woningen geïsoleerd te worden, daarom hoeft ook geen aantal te worden opgegeven bij de aanvraag. Bij de verantwoording dient wel gerapporteerd te worden over deze woningen die verbeterd zijn.

Op de overige plaatsen in de regeling is ervoor gekozen om de regeling met betrekking tot de eerste tranche te behouden, in verband met de terugwerkende kracht die aan de versoepeling van sommige voorwaarden van toepassing is op de eerste tranche. Op deze wijze is de eerste tranche nog zichtbaar in de lopende regeling, en is de meerjarigheid van de lokale aanpak ook zichtbaar in de actuele regeling.

In dit artikel is er echter voor gekozen om de bepalingen met betrekking tot de eerste tranche te laten vervallen, ten behoeve van duidelijkheid van de regeling, hetgeen mogelijk is omdat de betalingen met betrekking tot de eerste tranche zijn afgehandeld en de bepalingen daarom materieel zijn uitgewerkt. Om dezelfde reden is ook bijlage III komen te vervallen, terwijl bijlagen I en II in stand worden gehouden.

Met betrekking tot andere bepalingen met betrekking tot de eerste tranche is er ook sprake van dat deze materieel zijn uitgewerkt, zoals de bepaling met het regelen van het aanvraagtijdvak voor de eerste tranche in artikel 4, eerste lid, onderdeel a, maar die is behouden om blijk te geven van de meerjarigheid in de regeling en een duidelijke koppeling met de voorwaarden die met terugwerkende kracht ook worden toegepast op de eerste tranche.

Artikel 6 regelt de verplichtingen die verbonden zijn aan de besteding van de specifieke uitkering. Als hier niet aan voldaan is kan (een deel van) de specifieke uitkering door de minister worden teruggevorderd.

Het eerste lid, onderdeel a, bevat de verplichting om energiebesparende isolatiemaatregelen te treffen in het aantal slecht geïsoleerde woningen dat het college heeft opgegeven in de aanvraag. Dit criterium is uitgebreid met subonderdelen 1° en 2°.

In subonderdeel 1° is bepaald dat voor dit criterium enkel energiebesparende isolatiemaatregelen meetellen, die voldoen aan de minimale vierkante metereisen voor isolatie en de eisen ten aanzien van minimaal te behalen isolatiewaardes die gelden op grond van de ISDE of de SVVE.

In subonderdeel 2° is een uitzondering geregeld voor 10% van de woningen die het college heeft opgegeven in de aanvraag, maar de uitzondering geldt enkel voor de minimale vierkante metereisen. 10% van die woningen hoeft dus niet te voldoen aan de eisen die gelden ten aanzien van de minimaal te isoleren oppervlakte om wel mee te kunnen tellen voor het te behalen aantal woningen in de verantwoording. Deze ruimte wordt geboden (ook met terugwerkende kracht voor de eerste tranche) zodat gemeenten bepaalde kleine woningen ook mee kunnen nemen in de aanpak die niet aan die eisen kunnen voldoen. Zie hierover ook paragrafen 3.3.2 en paragraaf 3.4 van het algemeen deel van de toelichting.

Deze regeling treedt in werking met ingang van de dag na plaatsing in de Staatscourant. Er hoeft geen rekening te worden gehouden met de vaste verandermomenten of een minimale invoeringstermijn, omdat de gemeenten niet meedingen om hetzelfde budget. Er zitten schotten tussen, elke gemeente heeft een op grond van objectieve verdeelsleutels bepaald eigen budget. Er Het aanvraagtijdvak is lang genoeg geopend dat de colleges de tijd hebben een aanvraag in te dienen, daar is dus ook geen invoeringstermijn voor nodig.

Er wordt terugwerkende kracht verleend aan de onderdelen A, B en G tot en met 1maart 2023. Dat betreft de datum van inwerkingtreding van de oorspronkelijke regeling voor tranche één. Deze onderdelen bevatten voorwaarden die met terugwerkende kracht ook voor de specifieke uitkeringen van tranche één gaan gelden:

• – Onderdeel A bevat de definitie van slecht geïsoleerde woning. Met terugwerkende kracht gaat gelden dat voor gemengde verenigingen een aangepaste definitie wordt gehanteerd, zodat voor gemeenten een belangrijk obstakel wordt weggenomen waardoor ook woningen van gemengde verenigingen kunnen meetellen in de verantwoording onder de verplichting van artikel 6, eerste lid. Zie hierover ook paragraaf 3.2 van het algemeen deel van de toelichting.

• – Onderdeel B bevat de specificering dat gemeenten zich mogen richten op doe-het-zelfmaatregelen en daarbij geen minimale oppervlakte eisen isolatie in acht hoeven nemen (maar nogmaals: om mee te kunnen tellen onder de verplichting van artikel 6, eerste lid, is het wél relevant dat het minimum oppervlakte wordt gehaald, met uitzondering van de 10% vrije ruimte).

• – Onderdeel G bevat de nadere specificering van de verplichting van het isoleren van het aantal woningen dat een college heeft opgegeven bij de aanvraag. Voor dat aantal geldt weliswaar dat er aan de minimale vierkante metereisen voor isolatie moet worden voldaan, maar er is een uitzondering gemaakt voor 10% van het opgegeven aantal, zodat ook kleine woningen kunnen worden meegenomen in de aanpak. Zie hierover ook paragrafen 3.3.2 en 3.4 van het algemeen deel van de toelichting.